Sinds september 2018 is de wolf weer in Vlaanderen. Eerst ging het om een alleenstaand vrouwelijk exemplaar, gezenderd en gemonitord in het kader van een Duits wetenschappelijk project, met steun van de Duitse jagerij. Vandaag leeft in de betrokken regio –grote delen van de provincie Limburg– een volledige roedel. In andere delen van Vlaanderen, zoals de groene oostkant van Antwerpen, worden op regelmatige basis doortrekkende exemplaren gespot. Daarmee werd een tendens bevestigd die zich al langer in Europa voltrok: de wolf verovert als toppredator stelselmatig en langdurig het continent, met België als één van de laatste landen als nieuwe standplaats.
Echter, met Vlaanderen als dichtbevolkte regio zal de interactie tussen mens en wolf vaker voorkomen dan bijvoorbeeld in Duitsland of Frankrijk, met hun uitgestrekte natuurgebieden. Het zeer intensieve landgebruik hier, het vee en de talrijk aanwezige neerhofdieren of huisdieren die buitenlopen, maar ook de versnippering van het landschap door wegen en bebouwing: dat alles maken een ongestoord verblijf en natuurlijk gedrag onwaarschijnlijk.
Visie van Hubertus Vereniging Vlaanderen
- De komst van de wolf is een feit en is een uitbreiding van de Vlaamse fauna.
- Vlaanderen vormt volgens Hubertus Vereniging Vlaanderen geen geschikt leefgebied voor wolven. Het vele verkeer, de versnippering, de verspreide bebouwing, het intensieve landgebruik en de aanwezigheid van vee en neerhof- en huisdieren zorgen ervoor zorgen dat schade regelmatig optreedt en wolven regelmatig slachtoffer worden van het verkeer. De komst van de wolf moet niet leiden tot een landschap vol met hekken en rasters, daar waar juist ontsnippering gewenst is en de afgelopen decennia werd beoogd door het natuurbeheer. Hubertus Vereniging Vlaanderen verwacht echter dat de wolven zelf uitmaken of er in Vlaanderen geschikt leefgebied is.
- Waar schade en overlast ontstaat voor professionele landbouwers en voor particulieren, moet deze onmiddellijk, zonder zware administratieve procedures en integraal vergoed worden door de overheid. Dit moet ook het geval zijn wanneer de schade niet met 100 percent zekerheid aan de wolf kan worden toegewezen, maar hier wel aanwijzingen voor zijn. Bij niet-natuurlijk gedrag, grote overlast of grote schade is een snelle interventie nodig. Goede voorlichting is hierbij noodzakelijk.
- Er moet objectieve en transparante communicatie zijn rond de wolf en eventuele wolvenschade, rond de wetenschappelijke monitoring… Informatie en gegevens (o.a. rond de wetenschappelijke monitoring) moeten beschikbaar zijn zonder taboes. DNA-materiaal van wolven in Vlaanderen moet worden geanalyseerd en vergeleken met DNA-materiaal van wolven uit de buurlanden en de monitoringsresultaten moeten publiek worden gemaakt.
- Hubertus Vereniging Vlaanderen werkt als betrokken stakeholder mee aan de implementatie van het Wolvenplan. Dit Wolvenplan moet afgestemd worden in een geografisch groter geheel. Dit is relevant aangezien het leefgebied van een roedel een gebied kan bestrijken van meerdere honderden vierkante kilometers en individuele wolven niet zelden verschillende honderden kilometers lopen op zoek naar een geschikt territorium. Het Wolvenplan moet afgestemd worden met de buurlanden/buurregio’s in Wallonië, Nederland, Duitsland, Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg.
- De jachtsector speelt een belangrijke rol bij de monitoring van de wolvenpopulatie. De vele wildcamera’s van jagers in jachtrevieren bewijzen de passage van wolven. Daarnaast zijn er ook meldingen van wolven die opgemerkt worden tijdens de jacht (vb. tijdens de aanzit), waarnemingen van sporen…
- De wolf heeft als toppredator een mogelijke impact op het populatieniveau en/of op het gedrag van prooisoorten. Dit is voornamelijk het geval bij vestiging en veel minder bij occasioneel doortrekkende wolven. Wat deze impact op prooisoorten is, is voorlopig moeilijk in te schatten. Dit moet opgevolgd worden via een wetenschappelijke monitoring. De aanwezigheid van de wolf mag in de toekomst niet leiden tot het uitsterven van soorten en mag de instandhoudingsdoelstellingen in het kader van Natura2000 niet in het gedrang brengen.
- Door de hoge wildstand van grofwild in Vlaanderen is het erg onwaarschijnlijk dat de wolf in staat zou zijn om populaties van grofwildsoorten te reguleren op hetzelfde niveau dan dat ze nu met afschot worden gehouden. Ervaringen van Duitse jagers en onderzoek in Noord-Amerika suggereren dat wolven ervoor kunnen ervoor zorgen dat grofwild veel mobieler en minder voorspelbaar wordt. Het toegekende afschotplan is dan moeilijker te realiseren, wat kan leiden tot ongewenste populatiegroei en ongewenste neveneffecten (zoals schade aan land- en bosbouw en verkeersongevallen met wild). Deze effecten moeten opgevolgd worden.
- Indien blijkt dat de komst van wolven leidt tot onbeheerbare populaties grofwild en ernstige directe en indirecte schade, is op Europees niveau een heroverweging noodzakelijk van de rol van de wolf in intensief gebruikte cultuurlandschappen.
Wat doet Hubertus Vereniging Vlaanderen?
Hubertus Vereniging Vlaanderen volgt het dossier van de wolf nauw op en maakt als belangrijke stakeholder in het buitengebied deel uit van het Wolvenplatform. De jachtorganisatie neemt tijdens de vergaderingen een constructieve maar ook kritische houding aan, en formuleert daarbij de opmerkingen en vragen van haar achterban. De wolf vormt ook regelmatig onderwerp van een gerichte communicatie, zowel in het ledenmagazine De Vlaamse Jager als via sociale media. Hubertus Vereniging Vlaanderen maakte, in het kader van meer transparantie en openheid, ook een schademap, waarop gebruikers in één oogopslag kunnen zien waar de wolf schade aan neerhofdieren heeft toebracht.
Tot slot: Hubertus Vereniging Vlaanderen roept haar leden op om waarnemingen van wolven te melden, en om mee te werken aan de bescherming van de wolf.