Afrikaanse varkenspest

Afrikaanse varkenspest (AVP) is al geruime tijd aanwezig in Europa. De ziekte infecteert enkel varkens: zowel tamme varkens als wilde zwijnen worden door de ziekte getroffen. De ziekte is niet overdraagbaar op de mens. Er is nog geen vaccin voor gebruik in Europa. In Azië zijn ze in 2022 gestart met de eerste commerciële AVP vaccins. Het gebruik is momenteel verboden binnen de EU.

De Afrikaanse varkenspest werd in september 2018 in ons land vastgesteld in Étalle, in het zuiden van de provincie Luxemburg, bij everzwijn. Als gevolg van de doorgedreven inspanningen van diverse stakeholders: overheden maar ook lokale landbouwers en jagers, kunnen we vandaag stellen dat de uitbraak is opgelost. Het laatste met AVP besmette kadaver werd gevonden in maart 2020, en was op het moment van de vondst meer dan 6 maanden oud. Er werd op geen enkel moment AVP vastgesteld bij gekweekte varkens in België.

België diende eind 2020 een aanvraag in om opnieuw een AVP-vrij statuut te krijgen bij Europa en bij de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE). Europa bevestigde de AVP-vrije status. De afgevaardigde van België bij de OIE verklaarde eveneens dat het land vrij is van Afrikaanse varkenspest vanaf 1 oktober 2020. Het erkennen van de AVP-vrije status was een belangrijke eerste stap voor de varkenssector. De economische gevolgen van AVP voor deze sector waren enorm. Ook andere sectoren zoals toerisme en jacht kregen fikse klappen.

Al heeft België een AVP-vrije status, is het nog steeds nodig om waakzaamheid aan de dag te leggen. Een uitbraak komt onaangekondigd en kan sprongen van honderden kilometers maken. In Europa werden in 2022 maar liefst 4039 uitbraken van AVP gesignaleerd. In 2023 werd het grootste aantal uitbraken van AVP bij gedomesticeerde varkens sinds 2014 geregistreerd, volgens het laatste epidemiologische rapport van EFSA. Het aantal uitbraken bij wilde zwijnen steeg met 10% vergeleken met het voorgaande jaar, ondanks de verspreiding naar nieuwe gebieden. In juni 2024 werd een nieuwe uitbraak van AVP gemeld in Groß-Gerau (Zuid-Hessen), op ongeveer 300km van België. Duitsland is een populaire bestemming onder de Vlaamse jagers. Wees dus steeds voorzichtig.

De kaart hieronder toont de actuele toestand en spreiding van de Afrikaanse varkenspest in Europa. Deze kaart wordt door de Europese Unie automatisch geactualiseerd.

Lees meer in De Vlaamse Jager

Nieuws, brochures, maatregelen en extra informatie inzake Afrikaanse Varkenspest op de website van het FAVV.

Absolute waakzaamheid  – ook in Vlaanderen – is geboden om nieuwe uitbraken van Afrikaanse varkenspest te vermijden.

Hoe als jager mee te werken aan deze preventie?

Jagers zijn de ‘ogen en oren van het bos’ en hebben een belangrijke rol te spelen om everzwijnenkadavers te melden. Meld ieder kadaver onmiddellijk aan de ophalers. In Vlaanderen zijn dit de VOC’s in afspraak met ANB. Wacht niet op het tweede, derde of tiende kadaver om in actie te schieten. Hoe langer kadavers op het terrein blijven, hoe verder de ziekte kan verspreiden, hoe groter het probleem en hoe langer het zal duren om dit op te lossen na detectie. RAAK DE KADAVERS NIET AAN, en laat ze ophalen door de ophalers, die werken volgens een protocol rond bio-veiligheid.

Ga NIET jagen in besmet gebied of risicogebied, ook niet waar dit wettelijk is toegelaten. Het risico om de Afrikaanse varkenspest te importeren is té groot.

Ook al jaag je in Vlaanderen of in een zone waar Afrikaanse varkenspest nog niet is vastgesteld: aandacht voor wildhygiëne en bio-sanitaire maatregelen (vb. bij het ontweiden, vervoer en verwerken van everzwijn) is geboden. Respecteer steeds de volgende basis bio-sanitaire maatregelen bij de jacht op everzwijn:

1. Ontsmet laarzen voor je in het bos gaat en draag vloeistofdichte (wegwerp)handschoenen bij het manipuleren van everzwijnen.
2. Bij het ontweiden van geschoten everzwijnen in het veld de ingewanden NIET achterlaten in de natuur. De ingewanden dienen meegenomen te worden naar een wildverwerkingsinrichting of te worden verzamel in een kadaverton en opgehaald door een bevoegd destructiebedrijf.
3. Was de handen met water en zeep na de jacht.
4. Verbod op het in contact komen met varkens in de eerste 72 uur na contact met een everzwijn.
5. Alle resten van maaltijden die varkensvlees bevatten en in het bos werden geconsumeerd, moeten worden weggegooid in gesloten vuilnisbakken.

Bijkomende maatregelen bij jacht in het buitenland:

1. Neem geen karkassen, delen van karkassen, jachttrofeeën of vlees/vleeswaren van everzwijnen mee.
2. Laat de plaatselijke jagers de taken uitvoeren waarbij everzwijnenkarkassen worden gehanteerd, zoals het vervoer van deze karkassen en het verwijderen van de ingewanden in de aangeduide uitslachtzone.
3. Reinig en ontsmet al het materiaal dat gebruikt werd bij de jacht, voertuigen inbegrepen.
4. Was de kledij die tijdens de jacht werd gedragen aan een hoge temperatuur (minstens 60°).

Download hier de folder van FAVV met info over hoe omgaan met de Afrikaanse Varkenspest.

Zowel met het oog op de beperking van schade door everzwijnen, als met het oog op een eventuele introductie van de Afrikaanse varkenspest, is een reductie van de everzwijnenpopulatie in Vlaanderen aan de orde. HVV roept op om hier actief aan mee te werken.