Bron: Boer & Tuinder
Ze beheren fauna en flora, oogsten de vruchten van het platteland en bevinden zich niet zelden in het spanningsveld met natuur. De gelijkenissen tussen landbouw en jacht zijn groot, zo weet ook Dieter De Mets, Beleidsverantwoordelijke van Hubertus Vereniging Vlaanderen (HVV). Een gesprek over evenwicht zoeken, vruchtbare samenwerkingen en gezond verstand. Nu het landbouwseizoen stilaan over zijn hoogtepunt heen is, komt het jachtseizoen op gang. Landbouwers en jagers komen elkaar regelmatig tegen, want ze beheren beide de open ruimte van het platteland. Tijd dus om de banden wat nauwer aan te halen.
Wat houdt jouw functie bij Hubertus Vereniging Vlaanderen precies in?
Dieter: “Als Beleidsverantwoordelijke ben ik vooral bezig met het lobbywerk van HVV. Dat betekent dat ik zowel op Vlaams als federaal en Europees niveau de belangen van de Vlaamse jager verdedig binnen diverse organen en adviesraden. Dat gaat van vergaderingen met het Vlaamse Agentschap Natuur en Bos en de Commissie Dierenwelzijn tot advies voor de Belgische wapenwetgeving of een zetel in de Europese jachtorganisatie FACE. Daarnaast krijgen we ook regelmatig vragen van onze leden, bijvoorbeeld over onduidelijkheden in de wetgeving. Dan probeer ik daar een antwoord op te geven.”
Kan je een voorbeeld geven van zo’n lacune in de wetgeving die tot onzekerheid leidt?
Dieter: “Recent kregen we de vraag of bijzondere jacht ook toegestaan is wanneer het landbouwgewas dat je probeert te beschermen al geoogst is. Die wetgeving is immers bedoeld om teeltschade te beperken door soorten te bejagen, maar de wetgever specifieert niet of dat recht vervalt of niet wanneer de teelt niet meer op het veld staat. Je hebt immers ook teelten waarbij de teelt na het oogsten nog op het veld blijft liggen, zoals vlas bijvoorbeeld.”
Hoe sterk zijn landbouw en jacht in Vlaanderen met elkaar verweven?
Dieter: “We komen elkaar heel vaak tegen. Soms zijn er tegenstijdige belangen, maar vaak kunnen we elkaar ook versterken. Een doordacht wildbeheer betekent evenwicht zoeken tussen landbouw en natuur. De landbouwer moet leven van het rendement van zijn teelten en wil het risico op wildschade beperken, de natuurverenigingen willen dan weer zo veel mogelijk wilde natuur met ruime populaties. Het is onze taak om te waken over de gunstige staat van instandhouding van de soorten die we bejagen. Er wordt vaak vergeten dat jacht, net als landbouw, eigenlijk een sector is die niet alleen beheert, maar ook duurzaam wil oogsten.”
Op welke punten komen jacht en landbouw wel eens met elkaar in conflict?
Dieter: “Dat gaat meestal over beslissingen die de landbouwer neemt in het kader van efficiëntie van zijn bedrijfsvoering en waarvan hij of zij de impact op wild en het beheer ervan niet kent. Het jonger maaien van eiwitrijk grasland in de melkveehouderij bijvoorbeeld. Dat zorgt ervoor dat de habitat van vogels die op de grond broeden kleiner wordt en hazen- of reeënjongen doodgereden kunnen worden. Hetzelfde geldt voor kleine landschapselementen die verdwijnen. Maar daarnaast zien we heel veel beheerovereenkomsten en daarin zit veel potentieel. Landbouwers beseffen echt wel dat het in hun voordeel is om aan fauna en florabeheer te werken, want als soorten bedreigd worden zal de overheid vroeg of laat toch dwingend ingrijpen. Over het algemeen zien we weinig van deze conflicten en wordt er lokaal goed samengewerkt tussen landbouw en jacht. Denk maar aan landbouwers die de lokale jager waarschuwen wanneer ze plannen te maaien. Niemand heeft er baat bij om dieren in dood te rijden, want ze zorgen ook nog eens voor een risico op botulisme in het voeder.”
Het aantal landbouwers daalt elk jaar. Zien jullie dezelfde tendens?
Dieter: “Gelukkig niet, ons ledenaantal is vrij stabiel. De oudere generatie wordt opgevolgd door jongeren en onder hen zijn er steeds meer vrouwen. Ik begrijp waarom landbouwers afhaken. Ook in de jacht krijgen we de wind vaak van voren, maar landbouwers hebben de laatste jaren wel heel veel te verduren gekregen. Het conflictmodel tussen natuur en landbouw is te ver gedreven. We kunnen ervan meespreken, want de vorige legislatuur had ook HVV niet de beste samenwerking met de Vlaamse Overheid.”
Koesteren jullie hoop nu minister Brouns zowel Landbouw als Omgeving als bevoegdheid heeft?
Dieter: “Absoluut, we zien kansen. Minister Brouns is een grote verademing. We hebben weer een plek aan tafel, er kan gepraat worden. Met het vorige kabinet kregen we hoogstens een schijnoverleg. Er was vooringenomenheid en heel wat mensen uit de natuursector die een plaats hadden in het vorige kabinet waren sterk gekant tegen jacht in Vlaanderen. We verwachten niet dat de minister bergen kan verzetten, maar er zijn mogelijkheden. De oprichting van een Omgevingsraad bijvoorbeeld, waarmee we het conflictmodel kunnen overstijgen. Daar hopen we op.”
Is het spanningsveld tussen jacht en natuur dan zo groot?
Dieter: “De occasionele conflicten die jagers kunnen hebben met landbouwers zijn peanuts in vergelijking met de spanningen die we hebben met de natuursector. Heel wat beleidsmakers uit de natuurhoek zien jacht als een worst waar ze steeds meer schijfjes kunnen afsnijden. Wij vragen al geruime tijd om een wetgeving die ‘adaptive management’ mogelijk maakt, waarbij een flexibelere bejaging mogelijk is van soorten die onder invloed van het klimaat en het jachtgebied sterk kunnen uitbreiden of net inkrimpen. Vandaag wordt jacht vaak afgeschaft wanneer een populatie sterk afneemt, maar het gevolg is dat ze daardoor niet meer in de hand gehouden wordt en grote schade veroorzaakt bij ons of elders in Europa, zoals de kleine rietgans bijvoorbeeld. Samenwerking en overleg kunnen een flexibel systeem als adaptive management doen slagen.”
Is het aantal dieren dat op een jachtgebied mag geschoten worden bij wet vastgelegd?
Dieter: “Voor de soorten die geen speciale beschermde status hebben is er geen aantal bepaald en dat zou ook niet zinvol zijn. Net als de landbouwer bepaalt de jager een goed evenwicht tussen vandaag en morgen. Verkoop je al je koeien, dan kan je niet meer kweken. Dat is bij wild net hetzelfde. Jagers observeren hun jachtgebied en kunnen vaststellen of er een overgewicht of tekort aan bepaalde soorten dreigt. Er zijn uiteraard de instandhoudingsdoelstellingen vastgelegd en daarnaast is er ook de natuurherstelwet. Maar de verantwoordelijkheid ligt bij de jager. Hij beheert zijn jacht als een goede huisvader.”
Mag er gejaagd worden in natuurgebieden?
Dieter: “Net als landbouwers zijn ook jagers actief in heel wat groen ingekleurde gebieden. Zo is bijvoorbeeld meer dan de helft van de Speciale Beschermingszones ingekleurd als jachtgebied. Beide zouden dus partners van de natuurverenigingen en overheid moeten zijn. Maar het water is erg diep, zeker na het tijdperk Demir. Vraag een landbouwer nu om aan natuurherstel te doen en hij ziet een doemscenario voor ogen. Ik begrijp die angst.”
Hoe zit het met de populatie everzwijnen in Vlaanderen? Krijgen jullie de wildschade die ze veroorzaken onder controle?
Dieter: “Ik illustreer dit graag met een vraag over landbouw. Denk je dat de landbouwsector vandaag kan standhouden als je de tractor moet inruilen voor paard en kar? Nee. Hetzelfde geldt voor het onder controle houden van everzwijnen. Geef onze mensen de juiste, moderne tools en we kunnen dit realiseren. Maar de overheid blijft een geluiddemper en jachtkijker verbieden, terwijl een everzwijn een nachtdier is en je er overdag dus amper iets aan kan doen. Tenzij met drukjachten, maar die vragen een enorme organisatie. Dus wil het Agentschap Natuur en Bos (ANB) het liever zelf doen en daarvoor kiezen ze een erg dieronvriendelijke methode waarbij everzwijnen met tientallen in een vangkooi gejaagd en geschoten worden. We zouden veel efficiënter en diervriendelijker kunnen werken als ANB die verantwoordelijkheid aan de jagers zou geven en hen de tools biedt om goed te kunnen werken. De wetgevende structuur werkt ook niet mee, want wapenwet is federale materie terwijl jacht Vlaams is. We hopen op vooruitgang op beide niveaus.”
Over naar de wolf dan. Wat is het standpunt van HVV over de wolf in Vlaanderen?
Dieter: “In principe hebben we geen probleem met de aanwezigheid van de wolf in Vlaanderen, zolang de instandhouding van het wild niet in het gedrang komt. De wolf is beschermd en wordt dus niet door ons beheerd. Wel door het verkeer en dat hebben we van in het begin duidelijk gemaakt. We zien ook dat men het wolvengebied gestaag aan het uitbreiden is en dat jacht in die gebieden verboden of streng gereguleerd wordt. In het buitenland laait de discussie om wolven via jacht te beheren op en dat lijkt me logisch. Duikt er een wolf op in de as boven Antwerpen en Brussel, dan kunnen we het erover eens zijn dat er daar geen plaats voor is. Er gaan zoveel conflictsituaties opduiken met landbouwdieren, verkeer, bewoning, paarden enzovoort dat het maatschappelijk draagvlak voor de wolf smelt.”
We zien regelmatig de actie terugkomen om je tuin uit te tekenen uit jachtgebied. Ondervinden jullie daar de gevolgen van?
Dieter: “Die actie van Vogelbescherming Vlaanderen keert al meer dan 10 jaar regelmatig terug maar het effect is minimaal. Het berust ook op een groot misverstand. Ten eerste heb je minimaal 40 hectare aaneengesloten jachtgebied nodig om met een vuurwapen te mogen jagen. Het uitkleuren van je tuin betekent ook niet dat er niet op kan gejaagd worden, want met een bestrijdingsvergunning kan dit wel. Je werkt dus foute denkbeelden in de hand die zich tegen de jacht kunnen keren, terwijl wij net het initiatief hebben genomen om de jachtplannen te digitaliseren en online te zetten. Maar de overheid heeft dit fout aangepakt.”
Hoe evolueert het maatschappelijk draagvlak voor jacht in Vlaanderen?
Dieter: “Ik zie een groot verschil tussen het beeld dat de media brengt en het beeld dat de Vlaming van jacht heeft. Als je de media moet geloven is jacht het Sodom en Gomorra van Vlaanderen. Je krijgt telkens het verhaal van de jager die koelbloedig weerloze diertjes doodt, maar dat die jager 90% van de tijd geen geweer in zijn handen heeft en zijn jachtgebied reviseert, komt niet in beeld. Vanuit de samenleving krijgen we heel andere signalen. We lieten recent een onderzoek uitvoeren waaruit blijkt dat de Vlaming gemiddeld net positief naar jacht kijkt. Dat kan ook niet anders, want mensen merken de overlast wanneer een jager niet de verantwoordelijkheid krijgt om wild goed te beheren. Niemand ziet zijn gazon graag omgewoeld, rijdt graag een ree aan op straat of krijgt ganzen over de vloer in een pas gezaaid perceel. We zetten vanuit HVV dan ook sterk in op het vertellen van ons verhaal via diverse kanalen, want je wegsteken heeft geen zin. Jacht moet je niet verdedigen maar uitleggen.”
In’t kort
Landbouw en jacht hebben heel wat gemeen en kunnen elkaar versterken. Om wildpopulaties beter te kunnen beheren, is er nood aan meer overleg en vertrouwen in de Vlaamse jager. Met de nieuwe minister van Landbouw en Omgeving heeft Hubertus Vereniging Vlaanderen hoop op een vlotter overleg en kansen voor de toekomst.