Op 25 september 2024 werd de beschermingsstatus van de wolf met een gekwalificeerde meerderheid bijgesteld van “strikt beschermd” naar “beschermd” volgens de bijlagen van de Conventie van Bern. Dit is een belangrijke overwinning.
Ten eerste een overwinning voor de Habitatrichtlijn uit 1992, omdat deze richtlijn gericht is op het herstel van habitats en soorten in Europa. De wolf, die in de jaren 1970 bijna was uitgestorven in West-Europa, had alleen restpopulaties in Spanje, Italië en Griekenland. Ondertussen steeg de wolvenpopulatie in Europa de afgelopen 10 jaar met 81%, waardoor de wolf weer wijdverspreid is in heel Europa. Hierdoor zijn er toenemende conflicten tussen mens en dier, komt de instandhouding van andere soorten mogelijks in het gedrang en stijgen de conflicten met de veehouderij hand over hand.
Ten tweede een overwinning voor de Europese bestuurlijke instellingen, omdat deze aanpassing laat zien dat regelgeving flexibel kan worden aangepast wanneer veranderingen in de populaties dat noodzakelijk maken.
Overwinning voor de Habitatrichtlijn
Het voorstel om de beschermingsstatus van de wolf te verlagen is geen persoonlijke actie van Ursula von der Leyen, zoals soms wordt gesuggereerd, maar het resultaat van jarenlang aandringen door verschillende lidstaten. Dit voorstel wordt ondersteund door vier resoluties van het Europees Parlement in de afgelopen vijf jaar, evenals door het Comité van de Regio’s, dat in 2022 om deze herziening vroeg in zijn advies over “een langetermijnvisie voor plattelandsgebieden”.
In september 2023 startte de Europese Commissie een nieuwe werkfase om de uitdagingen van de terugkeer van de wolf aan te pakken. Hierbij werden lokale gemeenschappen, wetenschappers en andere belanghebbenden uitgenodigd om bijgewerkte gegevens over wolvenpopulaties en hun impact in te dienen. Dit onderzoek leidde tot meer dan 19.000 reacties, een ongekend aantal voor dit soort vragen in Europa. Op basis van deze informatie stelde de Commissie in december 2023 voor om de internationale status van de wolf te herzien.
De voorgestelde herziening betekent dat de wolf van Bijlage IV naar Bijlage V van de Habitatrichtlijn verhuist. Dit stelt de bescherming van de wolf in Europa niet ter discussie. Lidstaten behouden dezelfde verplichtingen om habitats en soorten te beschermen, en blijven vrij om hun eigen keuzes te maken over de status van de wolf binnen hun grondgebied. Dit laat staten toe om zelf te beslissen of ze strengere beschermingsmaatregelen willen handhaven.
Overwinning voor bestuurlijke instellingen
Solidariteit tussen de lidstaten is essentieel voor het goed functioneren van de EU. Het behalen van een gekwalificeerde meerderheid, die 65% van de EU-bevolking vertegenwoordigt en 15 lidstaten die voor het voorstel stemmen, is uitdagend. Lidstaten die geen herclassificatie van de wolvenstatus willen, zouden degenen die dat wel willen, niet moeten tegenhouden. Dit is vooral belangrijk gezien de groeiende nationale conflicten en de positieve conservatiestatus van de wolvenpopulaties.
Het voorstel van de Europese Commissie wordt positief onthaald als een poging om een evenwicht te vinden tussen natuurbescherming en soortenbeheer. Het biedt meer gerichte en effectieve middelen voor het beheren van conflicten, vooral in landelijke gebieden, en helpt zo bij het vinden van een nieuw evenwicht in het diverse Europa.