De kans op een confrontatie met een everzwijn in Vlaanderen wordt met de dag groter. Hoe reageer ik het best als een exemplaar op enkele meter van mij staat? Hubertus Vereniging Vlaanderen geeft een aantal belangrijke tips.
Wat moet ik doen als ik een everzwijn tegenkom? Hoe reageer ik het best (niet)?
Die vraag beantwoordt Hubertus Vereniging Vlaanderen in onderstaand artikel, op basis van gesprekken met experts in het gedrag van wilde varkens. Zeker nu de dieren naar bewoonde kerngebieden in Limburg trekken, zoals Genk en Hasselt, en gestaag uitbreiden in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant, wordt de kans op confrontaties groter.
Situatie 1: ik kom een everzwijn in het bos tegen. Moet ik panikeren?
Normaal niet. Meer nog: geniet van het moment. Want doorgaans proberen everzwijnen, die beschikken over een uitzonderlijk reukorgaan, elk menselijk contact te vermijden.
Staat dan toch plots een everzwijn langs de weg:
- Loop niet plots weg: dat kan een schrikreactie veroorzaken. Als het niet dreigend overkomt: blijf staan. Komt het wel dreigend over: ga langzaam achteruit.
- Drijf het dier niet in het nauw. Zorg voor een opening zodat het makkelijk kan ontsnappen.
- Belangrijkste tip: probeer niet tussen een zeug en haar biggen te komen, want dan wordt het wél gevaarlijk. In een poging haar kroost te beschermen, kan het vrouwelijke dier aanvallen. Een mens wordt op dat moment als een bedreiging ervaren. Toch gaat een zeug eerst proberen haar biggen weg te leiden: laat dat toe door plaats te maken en van de jongen weg te wandelen.
Situatie 2: Ik kom een everzwijn tegen in het bos en mijn hond loopt aan de lijn.
Dezelfde maatregelen als hierboven gelden: rustig blijven, laat de nodige ruimte zodat het dier kan ontsnappen. Probeer ondertussen de hond kalm te houden, bijvoorbeeld met een snoepje of een duidelijk commando. Voorkom op die manier agressie bij het everzwijn, die geagiteerd raakt door het blaffen.
In alle geval: laat de hond nooit los. Vermijd elke vorm van directe confrontatie tussen beide dieren. Met zijn scherpe tanden kan een everzwijn dodelijk uithalen en een hond makkelijk in de lucht opscheppen om te spiesen.
Situatie 3: Mijn hond loopt los in een bos en komt een everzwijn tegen. Wat doe ik als baasje?
Tenzij anders aangeduid dient een hond altijd aangelijnd te lopen.
Bij het spotten van een wild varken moet de hond zo snel mogelijk naar zijn baasje terugkeren. Gebeurt dat niet, bestaat het reële gevaar van een gewelddadig conflict, zeker omdat een hond de neiging zal voelen om een stuk wild op te jagen en te achtervolgen. Dat is vooral voor de hond, die niet weet dat everzwijnen plots keren en gericht uithalen, een doemscenario.
Indien de hond en de ever vechten, probeer dan uit de nabije buurt te blijven, om niet in de brokken te delen. Blijf de hond onder appèl roepen. Hubertus Vereniging Vlaanderen raadt baasjes af om zich in het gevecht te mengen.
Situatie 4: een everzwijn staat op punt mij aan te vallen. Hoe verdedig ik mezelf?
Vooreerst: dat gebeurt zelden. Het eerste instinct van ieder dier blijft altijd hetzelfde: wegvluchten, het conflict vermijden, en zeker met een mens.
Indien een everzwijn in het uitzonderlijke geval toch chargeert, probeer dan hoge grond te bereiken door in een boom te klimmen of ergens op te springen (een vuilnisbak, een wagen, een bankje…). Bij te weinig tijd: neem achter het object plaats, zodat het dienst kan doen als levensgroot schild.
Geen verhoog in de buurt? Doe bij een frontale aanval op het laatst een plotse zijdelingse stap, een beetje zoals een stierentemmer doet om een uitval te ontwijken. Best mogelijk dat het everzwijn gewoon verder loopt, zonder terug te keren.
Wanneer alles faalt en de ever haalt uit, tracht dan zeker rechtop te blijven staan, en niet te vallen. Een natuurlijke reflex zal zijn om naar alles te grijpen dat voorhanden is om mee te slaan: stokken, stenen, takken… en op de gevoelige plekken op het gezicht van het dier te maken: de neus, de ogen. Dat kan eventueel helpen, maar dat kan evengoed ook meer agressie bij het everzwijn losweken.
Let tijdens het gevecht altijd op de houwers, die gemeen kunnen uithalen.
Situatie 5: ik kom een everzwijn in mijn straat tegen. Hoe vermijd ik dat het dier dichterbij komt?
Reageer op dezelfde manier als in het bos: loop niet plots weg, drijf het dier niet in het nauw, en probeer zeker niet tussen een zeug en haar biggen te staan.
Een ever laten vluchten, door weidse gebaren en lawaai te maken, is geen goed idee. Zeker niet in een stedelijke context met veel passanten, verkeer en het risico op botsingen wanneer het in volle angst wegloopt.
Als een everzwijn in het straatbeeld opdoemt, heeft het dier reeds zijn angst voor de mens overwonnen, dus mogelijk benadert het zelf actief wandelaars. Waarom? Op zoek naar voedsel en lekkernijen. Blijf in dat geval rustig en vertrek langzaam.
Houden de dieren zich op in een doodlopend straatje, keer terug. Zoek het risico niet op.
Ook hier geldt: indien een dier zich klaarmaakt om aan te vallen, zoek een hogere positie.
Situatie 6: in mijn tuin zit een everzwijn. Mag ik het dier een koekje geven?
Neen. Voeder everzwijnen nooit of te nimmer. Door eten te krijgen, verliezen de dieren hun natuurlijke angst voor mensen. Eenmaal die grens voorbij vergroot het risico op conflicten. Daarnaast zorgen evers ook voor overlast: ze woelen tuinen om, vernietigen gras- en bloemperken, scheuren vuilniszakken open… Menselijk voedsel, vaak vol met suiker, is bovendien helemaal niet gezond voor wilde dieren.
Kleine tip nog: hangen in de tuin zaad- en voederballen voor vogels, plaats die dan hoog genoeg. Evers houden ervan. Ook populair bij die wroeters: de composthoop, door de resten afval. Sluit die goed af.
Situatie 7: mijn hond loopt los in de tuin en plots komt een everzwijn het terrein opgewandeld. Wat doe ik het best?
Roep de hond binnen zonder zelf de tuin in te gaan. Is de hond in huis, wacht tot het everzwijn vertrekt. Geef de waarneming door via Wilder en contacteer eventueel daarna de lokale wildbeheereenheid bij specifieke vragen. Meer informatie over hoe een tuin te omrasteren of te beveiligen met elektrische draad valt terug te vinden op de website van de Vlaamse overheid.
Als de hond wordt aangevallen, schat de situatie goed in. Het everzwijn zal, ondanks alles, toch trachten zo snel mogelijk te vluchten van de situatie; interveniëren wordt daarom afgeraden.
Situatie 8: een everzwijn viel me aan. Wat moet ik doen?
Een aanval van een ever eindigt al snel met schaafwonden, snijwonden en steekwonden door de houwers. In het geval van ongewoon veel bloedverlies is het aan te raden om net boven de wonde de bloedsomloop meteen af te binden met een T-shirt, een zakdoek, een riem of sok. Bel meteen naar de hulpdiensten.
Oppervlakkige wonden? Direct ontsmetten. Houwers zijn een broeihaard van bacteriën. Ga daarna altijd naar de huisarts of de spoeddienst ter controle.