‘Bouwen aan het sociale draagvlak van de jacht: dat blijft de belangrijkste opdracht van iedere jager.’ Dat zeggen HVV-voorzitter Rudi Van Decraen (58) en HVV-directeur Geert Van den Bosch (56) in een opmerkelijk gezamenlijk interview. En ook: ‘Sommigen zitten nog in de modus van velen jaren geleden, toen alles nog kon en mocht. Die periode is definitief voorbij.’
Het verdwijnen van Vlaanderens bekendste wolvin en de gratuite beschuldigingen richting de jagers. De discussie over het openhouden van de patrijs. De sluimerende angst voor een uitbraak van de Afrikaanse varkenspest in Vlaanderen. Vocale tegenstanders die het spel vuil spelen. Het algemeen jachtverbod door de coronacrisis. ‘De jachtsector heeft een paar heftige maanden achter de rug’, zegt Rudi Van Decraen, voorzitter van Hubertus Vereniging Vlaanderen. ‘Maar telkens slaagt de sector erin een passend antwoord te formuleren en lessen eruit te trekken’, vult HVV-directeur Geert Van den Bosch aan. Voor een dubbelinterview met De Vlaamse Jager namen de twee achter de camera van hun computer plaats, voor een uitgebreid Zoom-gesprek in tijden van corona en ‘blijf in uw kot’.
Misschien meer dan ooit staat jacht in het middelpunt van de belangstelling, met soms heftige tussenkomsten in de media. Een goede zaak?
Rudi: In tegenstelling tot vroeger gaat de sector de confrontatie niet meer uit de weg. Zwijgen en je kop in zand steken, is de slechtst mogelijke strategie. Op die manier krijgen de tegenstanders alle ruimte om te schieten.
Geert: Die verhoogde aandacht komt ook door eigen initiatief. Hubertus Vereniging Vlaanderen zoekt het debat bewust op. Deels omdat nog een grote onbekendheid bestaat over de sector. Door zelf te communiceren, zowel informatief als assertief, kan de sector uitleggen wat het doet.
Rudi: Dat vind ik meteen de belangrijkste prioriteit voor de komende jaren: naast educatie van de jongeren bouwen aan het sociale draagvlak voor de jacht in Vlaanderen. De vereniging moet blijven trachten het brede publiek te bereiken, en aantonen dat jacht op langere termijn nodig blijft voor iedereen. Neem de bestrijding van exoten. Dat zorgt ervoor dat Vlaanderen zijn doelstellingen kan behalen in het kader van Natura 2000. Of superactueel: het belang van goed onderhouden bossen en wilde stukken natuur, en tijdens de coronacrisis massaal bezocht. Alleen weten velen niet dat jagers daartoe bijdragen.
Sociaal draagvlak? Allemaal goed en wel. Maar in de media verschijnen ook artikelen over acties van jagers die echt niet door de beugel kunnen. Dat helpt natuurlijk niet.
Rudi: Sommigen zitten inderdaad nog in een modus van vele jaren terug, toen alles nog kon en mocht. En daar speelt een figuur als Jan Loos van Welkom Wolf natuurlijk op in; hij gebruikt individuele acties van jagers om een volledige sector in diskrediet te brengen. Dat slaat natuurlijk nergens op: alsof ik de minister van Verkeer verantwoordelijk acht voor iemand die door het rood licht rijdt.
Geert: Nog een verschil met tien, twintig jaar geleden: mensen kunnen vandaag makkelijker deelnemen aan het publieke debat, onder andere door de digitalisering en de opkomst van sociale media. Vroeger was nieuws eenrichtingsverkeer. Burgers ontvingen de gebeurtenissen via radio en televisie, en daar stopte het. Nu kunnen diezelfde burgers, overigens een stuk mondiger en een stuk beter geïnformeerd, de redacties makkelijker contacteren. Met die nieuwe situatie moet de jachtsector leren omgaan, omdat tegenwoordig alles nieuws kan zijn. Een jager moet dus des te harder opletten met wat hij doet?
Rudi: Mensen in het dorp waar ik woon, doen helemaal niet negatief over wat ik doe, omdat ik mij correct en beleefd gedraag. Zelfs mijn overbuurman, een actieve Natuurpunter, kan ermee overweg. Ik blijf het daarom herhalen: wees niet enkel een heer in het verkeer, maar ook in de jachtvelden. De wereld veranderen begint bij jezelf.
Geert: Weidelijk optreden, zowel in als naast het veld, blijft noodzakelijk, net als de wet volgen. Blijf binnen dat kader. Hubertus Vereniging Vlaanderen informeert correct haar achterban en zal nooit oproepen om illegale zaken te doen. Persoonlijk denk ik dat de organisatie nog meer moet inzetten op het opleggen en eventueel handhaven van de ethische code.
De naam viel al: Jan Loos. Hij was een van de eersten om de jagers als grote schuldige aan te wijzen in de zaak van het verdwijnen van Naya de wolvin. Los van hem – heeft dat verhaal de sector pijn gedaan?
Geert: Het deed het imago van de jager zeker geen deugd.
Rudi: Al sinds september vorig jaar woedt een haatcampagne tegen jagers. Niet toevallig startte die enkele weken voor de opening van het jachtseizoen. De tegenstanders kunnen daarbij beweren wat ze willen; alles wordt gepubliceerd. Gelukkig dient Hubertus Vereniging Vlaanderen de gekende namen stevig van repliek. Zie hier een reactie op Loos, en hier op Dirk Draulans.
Waarom hebben jagers moeite met de wolf?
Geert: Ik maak altijd een onderscheid tussen de wolf als dier en de wolf als vehikel om een anti-jachtagenda door te drukken. Jan Loos gebruikt de wolf om de polemiek aan te zwengelen, en poneert daarbij de ene onwaarheid na de andere. Wanneer de jagerij de leugen ontmaskert, staat alweer de volgende klaar. Dat maakt jagers – terecht – boos en gefrustreerd. Het interessante: in Duitsland en in Nederland bestaan dat soort debatten niet. Met andere woorden: in Vlaanderen gaat het om bewuste strategie.
Rudi: Ik word er vaak over aangesproken. Hoort de wolf in Vlaanderen thuis? Hoe raken die beesten tot hier? Als voorzitter hou ik liever mijn mening voor mezelf. Maar sowieso is voor mij de hamvraag: wat zal Vlaanderen doen bij een te veel aan wolven? En dan spreek ik over twintig, dertig exemplaren. Die dieren moeten ook eten, met alle gevolgen van dien voor het aanwezige wild. En heel Vlaanderen omheinen om alle alpaca’s, kangoeroes, schapen, pony’s en geitjes te beschermen, lijkt me evenmin een werkbare en wenselijke optie. De wolf geniet momenteel een hoge bescherming, maar ooit komt een dag dat beheer nodig zal blijken, zoals nu gebeurt in bepaalde deelstaten van Duitsland. En waar de overheden opnieuw bij de jagers uitkomen.
Geert: Wat de wolf als dier betreft, maak ik altijd de vergelijking met de everzwijnen in Limburg. Op een gegeven ogenblik komen meldingen binnen van enkele exemplaren. Kwatongen beweren: uitgezet. Anderen spreken over natuurlijke migratie uit Duitsland, Wallonië en Nederland. In feite maakt dat weinig uit. De kwestie is eerder: hoe de soort omarmen en hoe de soort beheren in kader van wildschade? Wel, hetzelfde geldt nu voor de wolf. Hoe die naar Vlaanderen kwam, maakt minder uit. Persoonlijk denk ik op een natuurlijke manier. Maar hoe ermee omgaan? Zo luidt de echte uitdaging, niet alleen voor de jagerij, maar alle betrokken actoren.
Waarom dient Hubertus Vereniging Vlaanderen geen klacht in wegens laster en eerroof tegen Jan Loos?
Rudi: In de raad van bestuur zitten verschillende juristen. Onder de leden bevinden zich advocaten. Een klacht indienen als jachtsector heeft geen zin, zeggen ze. Loos noemt niemand persoonlijk; hij spreekt in algemene termen. Een juridische procedure starten om die vervolgens te verliezen, vind ik zinloos. Voor alle duidelijkheid: ik snap de verbolgenheid, en mij stoort het ook mateloos. Maar sommigen die het hardste roepen moeten ook beseffen dat nog zoiets bestaat als persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Dat heet een democratie.
Geert: Een klacht indienen gaat niet, wegens een gebrek aan juridische grond. Dat wil echter niet zeggen dat Hubertus Vereniging Vlaanderen niets doet. Soms kan de organisatie niet alles communiceren, want de vijand leest mee. Wat in mijn ogen helemaal niet kan, zijn de persoonlijke aanvallen op Willy Vanhelden, de gewezen voorzitter van WBE De Zandhaas. Welkom Wolf voert een vendetta uit tegen Willy en zijn familie. Erg laakbaar.
Rudi: Dat is van begin de strategie geweest. Die familie onder druk zetten, het conflict op de spits drijven, bewust reacties uitlokken. Jan Loos maar ook Sil Janssen en Dirk Draulans schuwen daarbij geen enkele praktijk om hun gelijk te halen.
Ander groot dossier: de patrijs. De partij Groen diende in het Vlaams Parlement een voorstel in om de jacht erop af te schaffen. Is Hubertus Vereniging Vlaanderen klaar om dat varkentje te wassen?
Geert: Op dit moment maak ik mij nog weinig zorgen over het initiatief van Groen, want de partij zit in de oppositie. Maar ooit barst het los. En gelukkig – het Kenniscentrum verzamelt al jaren data en argumenten om het debat gefundeerd en met kennis van zaken te voeren. Het Kenniscentrum werkte in het veld ook aan nieuwe teltechnieken, omdat de methodes van de Algemene Broedvogels Vlaanderen (ABV) totaal niet geschikt leken voor de patrijs, en omdat jagers niet altijd op een even gestandaardiseerde of gestructureerde wijze werkten. Of zoals een van onze West-Vlaamse experts me ooit zei: ‘Het probleem is niet dat er geen patrijzen zijn, het probleem is dat er onvoldoende patrijzentellers zijn’.
Valt de patrijs als jachtwild te redden?
Rudi: Moeilijk te voorspellen, maar aan Hubertus Vereniging Vlaanderen zal het niet liggen. Niet vergeten: de grote veroorzakers van de teruggang van de patrijs zijn niet de jagers, maar is het veranderde landschap. Sinds de jaren zeventig verdwijnen stelselmatig open ruimtes, in combinatie met de landbouw die inzette op schaalgrootte. Wie meer patrijzen wil, moet meer biotoop creëren.
Geert: Hubertus Vereniging Vlaanderen heeft helaas geen impact op de ruimtelijke orde of wanorde. Wat niet wil zeggen dat jagers niet kunnen streven naar een aantal gerichte maatregelen om het prachtvogeltje toch alle kansen te geven, het liefst in samenwerking met andere actoren op het veld. Op sommige plekken, zoals West-Vlaanderen en de Kempen, gebeurt dat reeds. En met succes.
In het slechtste geval wordt de patrijs gesloten. Sommigen zullen dan ongetwijfeld zeggen: de jagers hebben zich niet genoeg verweerd.
Rudi: Dat werkt in elke sector zo. Alles wat fout gaat, is de schuld van de vereniging; wat goed gaat, wordt als evident beschouwd. Ik zou het vooral spijtig vinden voor de jagers die nu keihard werken voor de patrijs, en voor het vogeltje zelf. Want een jachtverbod maakt alles erger. In Nederland helpt het alvast niet om de achteruitgang van de soort tegen te gaan.
Geert: Na een lotto-trekking kan ik ook altijd de juiste cijfers voorspellen. Commentaar geven kan iedereen, zeker na de feiten.
Rudi: Mag ik daar nog een algemene opmerking aan toevoegen?
Zeker.
Rudi: Meer dan ooit moet een jager zich aanpassen aan het wildbestand dat voorradig is. Hij dient zich allereerst in te zetten voor de natuur, en kan enkel oogsten wat er te veel is. Met andere woorden: jagers moeten zich niet spiegelen aan wat allemaal kan in Engeland of Frankrijk. Want dat geeft een vertekend beeld. Tegelijkertijd moet het besef groeien dat er ook wildsoorten bijkomen, zoals het everzwijn, zoals de vos. Toen twintig jaar geleden iemand een vos schoot, was dat drie dorpen verder nieuws. Hét gespreksonderwerp van de dag. Wat ik maar wil zeggen: het kan snel evolueren, ook positief.
Iets anders: de nieuwe voogdijminister, Zuhal Demir. Hoe de relatie met haar te typeren?
Geert: Nieuwe medewerkers, nieuwe adviseurs, andere politieke partij: voor Hubertus Vereniging Vlaanderen betekent dat aanpassen en bouwen aan de relatie. Wat ik merk, is dat het tot op heden wat moeilijk blijkt te zijn om tot een daadwerkelijk overleg te komen. Het kabinet kondigt maatregelen af en betrokkenen ontvangen toelichting. Voor een meer interactief gesprek ben ik daarom zeker vragende partij.
Rudi: In het verleden is de minister verantwoordelijk voor Jacht ook gewisseld, maar de politieke familie bleef dezelfde. Dat gaf een vorm van stabiliteit. Het is nu een kwestie van elkaars vertrouwen te winnen, en hopen dat minister Demir jacht ziet als een essentieel onderdeel van het natuurgebeuren in Vlaanderen. Hubertus Vereniging Vlaanderen van haar kant zal doen wat ze zegt, en zeggen wat ze doet. Een voorgangster van minister Demir, Joke Schauvliege, zei daarover het volgende: ‘Hubertus Vereniging Vlaanderen is een van de weinige middenveldorganisaties die zich aan de afspraken houdt’. En dat klopt ook: bij een jager is een woord een woord.